Opinie

De overheid heeft een monopolie op het maken en uitvaardigen van afdwingbare regels. Op deze manier kan ze samenleving vorm geven en sturen. Hiermee beschikt ze over een uitermate krachtig instrument om goed gedrag of als positief aanziene initiatieven te belonen. Zo kan een overheid bijvoorbeeld subsidies geven aan startende ondernemers of een premie geven aan mensen die een milieuvriendelijke auto kopen. Anderzijds kan de staat negatief en afwijkend gedrag bestraffen. Geen zinnig mens die zou durven beweren dat de overheid door haar wetgeving niet zou mogen aanmoedigen of penaliseren.

Het probleem zit hem echter bij de vraag hoever een overheid hierin kan gaan? Mag ze, geschraagd met een parlementaire en dus democratische meerderheid, eender welke regel opleggen of zijn er grenzen aan de regeldrift? Het antwoord op deze vraag is waarschijnlijk één van de meest essentiële thema’s in de politiek. Staat er een maat op de omvang van de overheid en de taken die ze verricht? In deze discussie zijn er twee antipoden: liberalen en socialisten. De liberalen pleiten vaak voor een minimale staat, met beperkte taken. De privé is de regel, de overheid is de uitzondering. Enkel wat de particuliere sector zelf niet beter kan uitvoeren, moet de overheid doen. Aan de andere kant van de discussie staan de socialisten die een van nature ingebakken negatief beeld hebben privé initiatief en vrije markt en er via een rare hersenkronkel van uitgaan dat bijkomende wetgeving mensen vrijer maakt.

De tendens dreigt de laatste jaren flink over te hellen naar een soms hallucinante regeldrift. Geen nieuw “probleem” kan opduiken of politici struikelen over elkaar met voorstellen tot oplossingen waarbij ze één ding gemeen hebben: meer regels. Een ongeluk dat mogelijk veroorzaakt is door een fietser die naar zijn mp3 speler luisterde: maak een wet die het verbied! Deze regeldrift is niet alleen verstikkend voor de individuele vrijheid van individuen; ze is dat ook voor ondernemingen, die als maar aan meer en strengere voorschriften moeten voldoen en door het bos te bomen niet meer zien. Het is ook erg ontmoedigend en frustrerend voor diegenen die de stap naar het ondernemen zouden willen zetten.  Ironisch wordt het wanneer zelfs overheden klagen over de regelneverij van andere, hogere overheden.

Tenslotte is het ook zo dat hoe meer je regelt, hoe groter de kans is dat de bevolking die regels niet meer kent. Laat staan dat ze diezelfde regels zal respecteren! Bovendien leidt overregulering tot normvervaging. Door overdreven veel te regelen, raakt de burger gefrustreerd en zal hij minder geneigd zijn die regels ook te gaan toepassen. Dit is het perverse effect van overregulering omdat ze dus het omgekeerde resultaat sorteert van wat ze beoogde. In regelgeving geldt zoals in zovele sectoren: less is more of om het met Churcill te zeggen: if you have ten thousand regulations, you will destroy all respect for the law.

Terug naar overzicht